Fragment
'Dan gebeurde het in den namiddag wel eens, als het weinige licht wegweek uit de grijze cel, dat op de vale vlerken van de aanwiekende schemering het zwarte spook van angst en beklemming meekwam.'
- Harm Hazenberg, Cel 17., dl. XI.
Inleiding & verantwoording
Op de voorpagina van De Kollumer - Streekblad voor Achtkarspelen, Dantumadeel, Kollumerland en omstreken verschijnt op vrijdag 11 januari 1946 een artikel van zo'n 600 woorden met de titel 'Cel 17. (Huis van Bewaring)'. Het eindigt met de beloftevolle woorden 'Wordt vervolgd' en is ondertekend door 'H.'. Hiermee begint een dertigdelig vervolgverhaal, geschreven en gepubliceerd over een periode van meer dan een jaar. Het laatste deel verschijnt op 14 maart 1947 in de Kollumer Courant - Algemeen Nieuwsblad voor Noord-Oost Friesland en westelijk Groningen.
De stukken doen nauwgezet verslag van de gevangenschap van een groep van zes 'anonieme' mannen als gevolg van verraad. Hun geschiedenis begint op de dag af een jaar voor de verschijning van deel één en beschrijft het verblijf in het Huis van Bewaring de Blokhuispoort in Leeuwarden. Halverwege behandelen verschillende delen de gedwongen tewerkstelling in Drenthe van twee van de zes en hun ontsnapping. De hoofdmoot van het verhaal vormen het vastzitten, de verhoren en de spanningen over het lot van deze gevangenen.
Alles speelt zich af in de laatste maanden van de Tweede Wereldoorlog in de aanloop naar de bevrijding van Friesland. Op het moment van vastzitten vindt ook de grootste executie van Friesland plaats. Als represaille voor een bevrijdingsactie bij de Valom worden 20 mannen uit de gevangenissen van Groningen en Leeuwarden bij Dokkum vermoord. Ondanks dat het merendeel van de zes nauw betrokken is bij de illegaliteit en diep in het verzet zit, brengen ze het er levend - maar niet zonder mentale en deels fysieke kleerscheuren - vanaf.
Tegen de achtergrond van de gevangenschap en het steeds wreder wordende regime van de bezetters, bieden de stukken een insidersblik op wat zich op in die tijd afspeelt binnen en buiten de gevangenismuren in bezet Friesland en daarbuiten. De verteller is er zelf bij en maakt het allemaal mee. In vrijheid deelt hij zijn verse herinneringen en ervaringen een jaar later in de krant met het grote publiek.
×
Thuiswinkel Waarborg