Fragment

Inleiding
“Een gezonde huid komt van buiten en van binnenuit”.

Hoe ontstaan huidaandoeningen nou eigenlijk en wat zijn factoren die het kunnen veroorzaken of kunnen verergeren? Gedurende mijn werk als huidtherapeut groeide mijn belangstelling voor deze ‘hoe en waarom’ vragen en raakte ik steeds meer geïnteresseerd in de verhalen achter een huidprobleem. Tijdens de anamnese vertelden cliënten al het nodige en naarmate ik meer vroeg, zag ik zelf ook meer overeenkomsten. Zo kwam bij eczeem het thema allergie op diverse manieren naar voren (o.a. astma, hooikoorts, voedselallergie) en ook spijsverteringsproblemen (voedselallergie, prikkelbare darm, obstipatie of diarree etc). Bij mensen met acne hoorde ik eerder al verhalen over spijsverteringsproblemen maar ook hooikoorts, zonneallergie, eczeem, en/of een voedingspatroon rijk aan melk en/of suikers. De link met de darmen had ik in die begintijd nog niet direct gelegd. Het bleek namelijk dat veel mensen zelf niet dachten dat darmklachten wellicht iets met hun huid te maken zouden kunnen hebben, waardoor dergelijke klachten ook niet door henzelf ter sprake werd gebracht. Totdat ik me permitteerde om ook daar gerichtere vragen over te stellen zoals over de stoelgang (obstipatie of juist heel vaak), soort ontlasting (grootte, hard, diarree), winden (knallers, geur) etc. De antwoorden werden soms in geuren en kleuren, soms met enige schaamte of juist gelach met mij gedeeld.
Dankzij mijn opleiding darmtherapie (2009) ging een bijzondere microbiële en immunologische wereld voor mij open, ook al ging het destijds nog weinig over de huid. Daarom besloot ik de ‘huid-darm connectie’ zelf verder te gaan onderzoeken. In 2011 deed ik een vergelijkend onderzoek onder 19 van mijn acnepatiënten. De uitslagen van hun ontlastingonderzoeken lieten opvallende overeenkomsten in hun darmdysbiose zien, zoals een 100% aanwezigheid van de virulentiefactor katalase en een toename van de gist Candida albicans. Mijn ‘gut feeling’ zei me ook nu weer dat ik door moest gaan met onderzoek naar de huid-darm connectie. Geen makkelijke zoektocht, want ‘hoe meer je weet, hoe meer je weet dat je niet weet’. Tijdens mijn literatuurstudie zag ik al vrij snel een paar belangrijke verbindingen tussen de huid en de darmen die elkaar ook continu beïnvloeden: 1) de huid-parameters: zoals de zuurgraad pH van de huid en de sebogenese ofwel de geboorte van sebum, 2) het immuunsysteem inclusief het MIS, en last but not least: 3) het humane microbioom op de huid en in het lichaam (o.a. in de darmen). De zoektocht is met dit boek wat mij betreft nog lang niet ten einde. Het boek is voor mij eerder een begin en hulpbron naar hopelijk nog meer inzichten over de huid-darm connectie. En hopelijk zullen velen mij daarin volgen, al dan niet met behulp van dit boek.

Dit boek is vooral geschreven voor huidtherapeuten, dermatologen en andere medici, paramedici en overige (huid-) specialisten die zich bezighouden met de huid of geïnteresseerd zijn in de huid en darmen.
De opbouw van het boek bestaat uit een verdiepend onderzoek naar de cellen, mechanismen en functies van de huid en de darmen, die eveneens in contact staan met onze huid- en darmmicrobiota en het immuunsysteem. De rode draden door het hele verhaal zijn daarbij de zuurgraad (pH) van de huid, sebum (talg), het immuunsysteem en de interactie met ons microbioom en pathogene microbiota. In feite blijkt de ‘huid-darm connectie’ vaak duidelijk zichtbaar en aantoonbaar, en even zo vaak vaag en subtiel als de tentakels van dendritische cellen en zenuwcellen.

Hopelijk draagt dit boek bij aan een nieuwe manier van denken over huid-aandoeningen en het bedenken van behandelplannen die niet beperkt blijven tot symptoombestrijding, maar zich ook gaan richten op het herstellen van de dysbalans van het microbioom van de huid en de darmen. Want juist dankzij darmtherapie in combinatie met pre- en probiotica, dieet en lifestyle aanpassingen heb ik in mijn praktijk bijzondere resultaten gezien bij de behandeling van huidaandoeningen zoals ernstig eczeem en acne. Deze resultaten en vooral ook de daardoor blije en dankbare mensen hebben mij gedreven tot het schrijven van dit boek.

Ik wens U, de lezer, een mooie reis in de boeiende wereld van de huid-darm connectie.

Marcelline Goyen, huidtherapeut BHS


1. De huid, functies en opbouw
Het menselijk lichaam is prachtig systeem van samenwerkende organen en systemen zoals het zenuwstelsel, bloedvaten, slijmvliezen, klieren, het lymfestelsel, hormoon-stelsel, het darmstelsel, longen en de huid. Wanneer het ene systeem problemen heeft, zal dit uiteindelijk ook andere systemen en organen negatief kunnen gaan beïnvloeden. Hierdoor kunnen tal van klachten ontstaan zoals vermoeidheid, pijn, darmproblemen, hoofdpijn, emotionele dysbalans en depressies. Dit kan ook direct en indirect gevolgen hebben voor de kwaliteit van de huid. Zo kan een zieke lever en galblaas/galwegen leiden tot geelzucht, ofwel het geel worden van de huid en/of het oogwit [mlds.nl, 2018]. Een verstoring ofwel dysbiose in de darmmicrobiota kan ontstekingen op de huid geven zoals bij acne, en een glutenintolerantie kan zorgen voor keratosis pilaris, dermatitis herpetiformis en zelfs eczeem.

De huid is het visueel meest opvallende orgaan van het menselijk lichaam. Het is qua oppervlak (1,5 – 2 m2) en gewicht tevens het grootste orgaan van ons lichaam. Of dit orgaan werkelijk ‘slechts’ 2 m2 groot is, valt te bezien. Wanneer het oppervlak van folliculair en interfolliculair epitheliaal oppervlak van de huid wordt berekend, wordt dit oppervlak ineens vele malen groter. Uitgaande van een gemiddelde haar-follikeldiepte van ± 3 mm met een diameter van ± 0,5 mm, en een gemiddelde van 5 x 106 follikels per menselijk lichaam, dan komt men al gauw op zo’n 24 m2 aan huid-oppervlak. Wanneer daarbij ook nog de oppervlakten van andere aanhangsel-structuren zoals zweet- en talgklieren worden meegenomen, dan komt dit oppervlak zelfs op zo’n 30 m2. Meer dan 10 keer zo groot als nu wordt gedacht [Gallo, 2017].

De huid zorgt voor de afscheiding tussen de buitenwereld en de inwendige organen. Wanneer de huid niet in orde is, kan dat vaak door anderen gezien worden, zoals huidschilfers bij seborrhoïsch eczeem, ontstekingen en littekens bij acne, erytheem en crustae bij eczeem, hyperpigmentatie en/of verdikte huid bij een door een zon beschadigde huid, rimpels bij huidveroudering door de zon en/of door de leeftijd, carcinomen en hypertrofische of keloïd littekens. Wanneer iemand zich niet zo goed voelt wordt al snel de uitdrukking: ”niet lekker in je vel zitten” gebruikt en dat zegt meestal niet eens direct iets over de huid zelf, maar wel over hoe men zich voelt en soms ook letterlijk over de huidconditie zelf.

Wanneer we ‘dieper’ gaan kijken naar de mechanismen van de huid, dan blijkt dat parameters van de huid continu met elkaar samenwerken en elkaar beïnvloeden. Zo zijn veel van deze parameters ook afhankelijk van de zuurgraad van de huid ofwel huid pH. Afwijkingen van deze huid pH kunnen verstrekkende gevolgen hebben voor de kwaliteit van de huid, de huidbarrière en zelfs ook voor het huidmicrobioom. Voorafgaand aan de reis door de huid en de darmen zullen eerst de huidlagen en huidfuncties beschreven worden.
De functies van de huid
De huid functioneert als een beschermende barrière tussen het milieu exterieur ofwel de buitenwereld en het milieu interieur ofwel de interne organen. De huid is daarmee een complex systeem van samenwerkende barrières bestaande uit het stratum corneum (SC), tight junction-eiwitten, het huidmicrobioom, de chemische barrière en de immunologische barrière. Deze barrières werken allen niet separaat, maar beïnvloeden elkaar onder invloed van externe manipulatie, huidaandoeningen of interne communicatie. De barrièrefunctie van de huid is uitermate belangrijk om het milieu interieur te behouden, zodat ook ionen en vocht het lichaam niet ongecontroleerd kunnen verlaten [Bäsler, 2016].

De gezondheid en kwaliteit van de huid en de huidbarrière is afhankelijk van tal van factoren en mechanismen waaronder de zuurgraad van de huid, de samenstelling van het huidmicrobioom, het immuunsysteem en de beïnvloeding van externe factoren waaronder huidcontact met huidproducten, medicatie, milieustoffen en tal van micro-organismen uit het externe milieu. Daarbij kunnen pathogenen, pathogeen geassocieerde moleculaire patronen (PAMPs) en schade geassocieerde moleculaire patronen (DAMPs) via receptoren (PRRs) zoals toll-like receptoren (TLRs) herkend worden [Bäsler, 2016].

De mechanismen voor het handhaven van een gezonde huidbarrière en de pH-gradiënt van het SC met een zuurdere omgeving richting het huidoppervlak, zijn veelzijdig. Verstoringen in de huid en de huidbarrière kunnen ontstaan door bijvoorbeeld een afwijkende huid pH. Dit kan een negatief effect hebben op de microbiële samentelling, op de enzymwerking betrokken bij de sebumproductie en op de permeabiliteit van de huid. Een zure pH is een belangrijke fysiologische regulator voor diverse huidfuncties alsook bij het in stand houden van een gezonde huidmicrobiota [Schmid, 2007].

De huid vormt een water- en luchtdichte bescherming voor alle inwendige organen. Ook biedt het bescherming tegen schadelijke stoffen, straling en ziekmakende micro-organismen zoals bacteriën, schimmels en virussen. Er zijn tal van mechanismen actief om een goede huidbarrière in stand te houden, zoals de Natural Moisturizing Factor (NMF), de zuurmantel, het sebum, de water- en calciumhuishouding in de huid, het immuunsysteem en de huidmicrobiota.
  ×