Samenvatting
Dit boek gaat over geschiedenis, maar is niet geschreven voor historici.
Het is ook niet een tabel die aangeeft welke gebeurtenis uit het verleden aan welk jaartal en welke persoon moet worden gekoppeld.
Het is bedoeld als een doorlopend verhaal voor al die mensen die na de onderbouw van de middelbare school geen ruimte hadden voor geschiedenis in het pakket, maar die wel beseffen dat het verleden ertoe doet, dat wij met alles wat we doen op de schouders staan van de voorouders.
Er zijn in de loop van de eeuwen door de mens heel veel kronkelpaden bewandeld en het valt niet mee om de grote lijn vast te houden. Overzicht houden is het grote probleem. Bovendien zijn al die feiten en gebeurtenissen die voorbijkomen verbonden met namen en jaartallen. Die van buiten leren schrikt af. Kinderen beginnen vol enthousiasme aan het vak geschiedenis, maar zien dan door de bomen het bos niet meer. Bovendien moeten ze kiezen na de onderbouw. Voor velen, voor de meerderheid, past geschiedenis niet in het profiel van hun toekomstige studie en beroep. Na de onderbouw van de middelbare school verdwijnt het verleden achter de horizon van de belangstelling. De jeugd heeft de toekomst en laat het verleden rusten.
Maar met het ouder worden komt vaak toch een gevoel van gemis. Kennis van het verleden blijkt onontbeerlijk voor echt inzicht in het heden. Daar komt bij dat mensen geschiedenis interessant vinden. Over historische gebeurtenissen lezen is als een bezoek brengen aan een ander land, aan een vreemde cultuur die je kunt spiegelen aan de eigen opvattingen. Het verdiept je inzicht in de eigen plaats op aarde en het relativeert het eigen gelijk. En het aardige van geschiedenis is dat je weet hoe het is afgelopen. Wel ervaren veel mensen bij die hernieuwde belangstelling een terugkeer van het oude probleem: het overzicht.
Dit boek wil daarbij helpen. Het beschrijft de gang van de Europese mens door de historie. Oorzaak en gevolg zijn hierbij belangrijker bouwstenen voor de ontwikkeling die heeft plaatsgevonden dan de vraag naar wat en hoe en wie precies. Het tekent de hoofdweg uit die de wandelaar in de gaten moet houden om niet te verdwalen tijdens de zoektocht. Het is niet een canon met taferelen die min of meer representatief moeten zijn voor een periode, maar een summiere beschrijving van de ontwikkelingen zelf.
We onderscheiden om te beginnen 3 fases: de oudheid, de nieuwe tijd en onze eigen tijd. Daarbinnen onderscheiden we in totaal 10 hoofdstukken (4 in fase 1, 5 in fase 2 en tenslotte 1), corresponderend met evenzovele periodes. Elk hoofdstuk begint met een samenvattende inleiding: de hoofdlijn van de periode. Wie deze 10 “hoofdlijnen” achterelkaar leest, heeft al een globaal overzicht van wat ons werelddeel zoal heeft meegemaakt en ondernomen in de loop van de tijd. Een klein aantal bladzijden lezen en U kunt de historische verwijzingen die U dagelijks tegenkomt al globaal een plaats geven.
Na de inleidende paragraaf volgen telkens enkele paragrafen die Uw kennis over die periode uitbreiden. U krijgt de grote ontwikkelingen op een presenteerblad, maar U kunt ook meer de diepte ingaan. Toch nog te weinig? U beschikt nu in elk geval over een grote hoeveelheid zoektermen voor het worldwide web. Een bescheiden investering in tijd en U praat ook mee, als het gesprek de tegenwoordige tijd verlaat.
De historicus zal altijd proberen zijn bevindingen over het verleden objectief weer te geven. Hij zal laten zien wat goed is gegaan en wat verkeerd, hij wil verklaren, maar zal zich onthouden van een moreel oordeel. Lezen over geschiedenis vraagt dezelfde instelling. De gebeurtenissen uit het verleden hebben plaatsgevonden in een andere menselijke context. Dat komt met name, omdat ook de ethische beginselen zelf onderdeel zijn van het ontwikkelingsproces. Medemenselijkheid en recht zijn geleidelijk ontstaan en verder gegroeid in de bijzondere evolutie van de menselijke soort. Dat besef zal de lezer helpen om onbevangen op bezoek te gaan bij de voorouders.