Inhoudsopgave
nleiding en vraagstelling /11
Deel 1 - De opening /18
Hoofdstuk 1 - Ongesorteerd openingsrepertoire /19
1.1 ‘Old school’ openingen /20
1.2 Saaiheid doorbreken /23
1.3 De James Bond opening /24
1.4 Tien openingen bij één les /25
1.5 De drooglegging van de Beemster /28
1.6 Instapprobleem /28
1.7 Mat in enkele zetten /30
1.8 Onbegonnen begin /31
1.9 Of en hoe het internet het verzamelen verpest /32
1.10 Verzamelen of verzamelingen /34
Hoofdstuk 2 - Openen met een aantrekkelijk perspectie /35
2.1 Zieke kleuter wil per se naar school /36
2.2 Echtheid en perspectief /41
2.3 Echtheid in de ontwerpomgeving van een lerarenopleiding /43
Deel II - Praktijkkennis /46
Hoofdstuk 3 - Praktijkkennis en woordloos weten /48
3.1. Woordloos weten /48
3.2. Praktijkkennis als groeiende ketens van verhalen /53
3.3. Het geconstrueerde portret /56
Hoofdstuk 4 - Praktijkkennis versus technisch rationele kennis /59
4.1 Het contrast: alle woorden weten /59
4.2. Exempels van technisch rationele kennis /60
4.2.1. Diffusie van zekerheid /63
4.2.2. Herhaald gebruik en betekenisinflatie /66
4.2.3. Twee verschillend geaarde kennissystemen als kanten van één medaille /71
4.2.4. Technisch-rationeel denken versus intuïtie en gevoel /78
4.2.5. Persoonlijke kennis hoeft niet eenduidig te zijn om goed te functioneren, theorieën wel /80
Hoofdstuk 5 - Praktijkkennis en vooroordelen /85
5.1. Tegen het vooroordeel /86
5.2. Voor het vooroordeel /90
5.3. Heen en weer springen tussen het algemene en het situationele /91
5.4 Beschouwelijke voortreffelijkheid /94
5.5 Deze leraren hebben hun handen vol aan niets doen /97
5.6. Hardnekkige vooroordelen over ‘progressief onderwijs’ /104
5.7. Niets gaat ooit vanzelf in het onderwijs /108
Deel III - Persoonlijke kennis zichtbaar maken /114
Hoofdstuk 6 - Mooi! en de narratieve basis van praktijkkennis /117
6.1. Mooi! zeggen als daad van betekenis /118
6.2. Gemeenplaatsen over schoonheid /121
6.3. De waarde van verhalen /124
Hoofdstuk 7 - Onderwijsverhalen, repertoire en persoonlijke paradigma’s /130
7.1. Educatief repertoire en tips voor het onderwijs /131
7.2. Ontwerprepertoire, romantische en didactische reconstructie /135
7.3. Ontwerprepertoire in ontwerpverhalen /138
7.4. Onderwijsverhalen als persoonlijke paradigma’s /138
Deel IV - Ontwerprepertoire en biografisch onderzoek /142
Hoofdstuk 8 - Over ontwikkelgroepen /143
8.1. Reflectieve notities over ontwikkelwerk /144
8.2. Repertoire voor ontwikkelgroepen /149
Hoofdstuk 9 - Biografisch repertoireonderzoek /159
9.1. Het levensverhaal en de daad /164
9.2. Biografisch repertoireonderzoek en ander onderzoek naar repertoire /168
9.3. Het geheim van de creativiteit van Peter Dekkers /169
Deel V - Een te ervaren canon voor het onderwijs /174
Hoofdstuk 10 - Het kleuterhuis, een magisch theater /176
10.1. De entree van het magisch theater /176
10.2. Gesprekken, kring- en kreng- /180
10. 3 Aly-onderwijs als een erkende optie /184
10. 4. Een ochtend bij de kleuters /186
10.5. Het geheim van het stuur, ofwel: hoe de dingen binnenkomen /194
10.6. Het oog schept de wereld; over observeren /199
10.7. Veelgestelde vragen /208
10.8. Een levensloopbestendig model voor jouw kleuteronderwijs/210
10.9. Uit mijn hoofd! /212
Hoofdstuk 11 - De klas is de wereld /215
11.1 Prelude: de klas is voor alle leeftijden de wereld /216
11.2 Persoonlijke paradigma’s van Steve Bell /225
11.3. ‘Ontvoering in de ruimte’, een uitleg van de ontwerper /230
11.4. Bell in begrippen /236
11. 5. Stomme vragenstellerij /240
11.6 Preconcepten in twee beroemde experimenten /243
11.7 Waar het fout gaat, en waarom /246
Deel VI - Grote woorden en de grenzen van goed onderwijs /249
Hoofdstuk 12 - Ethische beginselen voor de leraar /251
Hoofdstuk 13 - Voor democratie: tegen domheid, oppervlakkigheid en dehumanisering /256
13.1 Domheid in tweeën /256
13.2. Vrijheid, diepgang en beschaving /259
13.3 Lager onderwijs, historisch gezien /268
13.4 Zoveel grote woorden! Wat te doen? /272
Hoofdstuk 14 - Diversiteit van vermogens van leerlingen en eisen vanuit de samenleving /274
14.1. Achterstand en didactiek /275
14.2 Kleine geschiedenis van achterstandsbeleid /279
14.3 Utopisch denken? /282
14.4. Onderwijs binnen of buiten de grenzen van goed /85
Deel VII - Architectuur van de ontwerpomgeving /287
Hoofdstuk 15 - Ruwe schetsen voor een ontwerpomgeving /289
15.1 De grondvorm van een ontwerpcursus /289
15.2. Enkelvoudige en gelaagde ontwerptaken /291
15.3. Werkplaatsen, ateliers of R&D programma’s opnemen in de jaarplanning /294
15.4. Ad hoc inrichting of vaste groeperingsvormen voor een ontwerpomgeving /296
Hoofdstuk 16 - De ontwerpomgeving als systeem /299
Noten /308
Geciteerde literatuur /325
Bijlage - Inventarislijst kleuterklassen van Aly Liefhebber /330
Thuiswinkel Waarborg