Fragment

1.5 Gaat het ons lukken om een gemeenschap te starten die lang zal bestaan?

Ik hoop het van harte dat het jou en jullie gaat lukken! Echt leven in de
droom die je ooit had is prachtig. De realiteit is echter dat de meeste
initiatiefgroepen er niet in slagen om een project daadwerkelijk te realiseren.
Want er zijn veel hobbels te nemen en weerstanden te overwinnen.

Ik hoop met dit boekje de kans op verwerkelijking te vergroten. In onze
aanloopfase hebben we onderzocht waarom het vaak niet lukt en geprobeerd
daar antwoorden op te vinden. Die kennis hebben we vervolgens
toegepast en het is ons (met de nodige pijn en moeite) gelukt om een
duurzaam functionerend project te realiseren. Dan begint ook de periode
van ‘leven in en met de droom’ wat voor jezelf en anderen van heel veel
betekenis kan zijn!
(…)
Zodra conflicthantering of -bemiddeling noodzakelijk is binnen een groep
is het de vraag hoe goed je hier als groep uit gaat komen. Omdat relaties
de kern vormen van een gemeenschap zijn mensen vaak geneigd of
genoodzaakt om elkaar ook te accepteren in meningsverschillen. Dit kan
ertoe bijdragen dat conflictstof gaat sluimeren totdat het tot een uitbarsting
komt. En dan komt vaak de hele voorgeschiedenis ter sprake. Dat
maakt conflicthantering binnen een woongroep tot een ingewikkeld iets.

Sociale architectuur kan er in belangrijke mate aan bijdragen dat deze
escalaties niet ontstaan.

In ‘Creating a life together’ wordt op basis van
onderzoek en uitgebreide interviews beschreven ‘Why ninety percent fail’
(Centraal Wonenprojecten kennen naar ik aanneem een hoger slaagpercentage).
De genoemde oorzaken en/of kenmerken worden getypeerd als
‘structural conflict problems’. Daarbij gaat er vooral om dat de initiatiefnemers
bepaalde kernprocessen in de startfase niet goed expliciteren, waardoor
er potentiële tijdbommen worden gecreëerd (Christian, et al., 2003, p. 1vv ).

Vandaar de aanname dat een goed ontwerp en goede processen van vitaal
belang zijn voor die conflictpreventie. Daarom is conflicthantering binnen
groepen geen apart onderwerp geworden: daar is voldoende goed vindbaar
materiaal over geschreven. Betekent dit dat er in ons project geen conflicten
kunnen ontstaan omdat we zorgvuldig waren met ontwerp en groepsproces?
Zeker niet, maar op basis van de beschreven processen zijn we in staat om
veel conflicten te voorkomen. En als ze zich toch voordoen, hebben we een
gedegen basis van waaruit we snel genoeg dieper contact met elkaar zoeken
om escalaties te voorkomen.
(…)
We woonden bijna tien jaar in ons project toen een onderzoeker van
experimentele woonvormen in Nederland namens het ministerie
van Volkshuisvesting op werkbezoek kwam. Toen hij de vraag: “Hoe
verhield de initiatiefgroep zich tot de eerste bewonersgroep?” stelde,
begreep ik deze vraag in eerste instantie niet goed. Na de uitleg dat
we de groep stapsgewijs hadden opgebouwd, daarna het project
hadden ontwikkeld en we toen stapsgewijs per opgeleverde woning
hier waren gaan wonen, dacht de onderzoeker dat zijn vraag niet
goed begrepen was: “Er zijn mensen die het initiatief nemen, de groep
wordt uitgebreid, uiteindelijk zijn de woningen klaar en worden de
huissleutels uitgedeeld. Hoeveel mensen van de oorspronkelijke
startersgroep zijn er dan inmiddels verdwenen?” Mijn antwoord:
niemand. Hij kon het bijna niet geloven, dit had hij nog nooit gehoord.
Gemiddeld was 50% van de initiatiefgroep verdwenen, regelmatig zelfs
100%, voornamelijk door conflicten en de te lange ontwikkeltijd. “Jullie
zijn een witte raaf!” was zijn verbaasde uitroep.

Onze aanname is dat dit alles te maken heeft met de genoemde ‘structural
conflict problems’. Wat wij ‘sociale architectuur’ zijn gaan noemen, is
gericht op al deze structurele problemen die vooral in de startfase goed
gehanteerd moeten worden wil het initiatief tot een gerealiseerd project
leiden. ×