Ambt Nederbetuwe bede- en schattingslijsten 1394-1470

Dr. P.D. Spies • Boek • paperback

• Samenvatting
  Dit is deel 38A van de Serie Gerichtelijke Transcripties Nederbetuwe. Het bevat de transcripties van de bewaard gebleven heffing van de bede voor de Gelderse hertog uit het jaar 1394 en de schattingslijsten over de jaren 1464-1470, allen afkomstig uit het Hertogelijk Archief (archiefnummer 0001) van het Gelders Archief te Arnhem.
  Deze stukken bevatten (waarschijnlijk) de oudste en meest complete lijsten van de hoofden van de bevolking en de geërfden in het Ambt Nederbetuwe en de steden van Tiel en Zandwijk. Deze lijsten bestaan niet enkel uit een opsomming van namen en betalingen, maar geven veel meer informatie. Tussen de jaren 1394 en 1464 ligt weliswaar een periode van 70 jaar, maar door de vele aanwijzingen in de lijsten van 1464-1470 naar ouders en grootouders kan een verbinding snel worden gelegd. Ook komen er veel aanwijzingen voor over andere familieleden. Opvallend is het groot aantal vrouwen dat wordt genoemd, zowel als zelfstandige onder haar eigen naam, of als echtgenote of weduwe met verwijzing naar de naam van haar man.
  Voorts kan uit de inning van de bede en de schatting worden opgemaakt in hoeverre de mensen bereidwillig waren tot betaling. Dat was bij de bede groter dan bij de schattingen, waarschijnlijk omdat de bede een “hoger doel” betrof en men niet in ongunst van de hertog durfde te vallen.
  Uit de uitgaven van de ambtman en schatmeesters is niet alleen op te maken op welke wijze en op welke tijden zij de schattingen gingen heffen, maar het schetst ook een beeld van de problemen die zij daarbij tegenkwamen. Zeker in de jaren 1464-1470 was de tegenstand groot en dat resulteerde zelfs in het feit dat zij werden gevangen genomen met alle problemen die dat met zich mee bracht. Dat was een voorbode van de naderende strijd tussen Bourgondië en Gelre. Daarnaast was er ook sprake van vijandelijkheden tegen en tussen steden als Buren, Tiel en Culemborg.
  
  Dr. Peter Dirk Spies (Amersfoort, 1955) promoveerde in 2017 aan de Theologische Universiteit te Apeldoorn op de studie: De classis van Tiel 1579-1816. De gereformeerde kerk in de Nederbetuwe in het spanningsveld van politieke machten en maatschappelijke veranderingen. Hij is onder andere werkzaam geweest als hoofd van een afdeling archief, bibliotheek en documentatie, als theoloog binnen de Nederlandse Hervormde Kerk en als jurist in bestuursrechtelijke zaken. Daartoe volgde hij enkele archiefopleidingen en bekwaamde zich in bestuursrecht en paleografie. Hij heeft vele transcripties, artikelen en boeken geschreven, waarvan het laatste boek Dirck Vijgh (1531-1615). Schetsen uit het leven van de ambtman van Nederbetuwe in 2020 verscheen.
• Productinformatie
  Binding : Paperback
  Distributievorm : Boek (print, druk)
  Formaat : 170mm x 240mm
  Aantal pagina's : 419
  Uitgeverij : Dr. P.D. Spies
  ISBN : 9789464816426
  Datum publicatie : 12-2023
  
• Inhoudsopgave
  Inhoudsopgave
  
  RAG archief 0001 nummer 4028: Rekening van Dirk van Groetvelt en Bor van Aelst van de ontvangst van de bede en schattingen in de Nederbetuwe, tevens met de uitgaven, restanten en een opgave van de ridders en knapen die door de Hertog van Gelre verdragen zijn en niet hoefden te betalen, de anno 1394 (p. 7).
  
  RAG archief 0001 nummer 4033: Het Nederbetuwse deel van de rekening van de ambtman Johan van Rossem en de schatmeester Gijsbert van Randwijck van de ontvangst van de halve pondschatting in de Betuwe, met berekening van de ontvangsten en uitgaven in Over- en Nederbetuwe en van het slot, de anno 1464 (p. 45).
  
  RAG archief 0001 nummer 4034: Het Nederbetuwse deel van uitzetting van de pondschatting in de Betuwe door de burgemeesters en buurmeesters van de kerspelen met Tiel en Zandwijk, uitgezet op 25-07-1466, met berekening van het slot, de anno 1466 (p. 63).
  
  RAG archief 0001 nummer 4035: Het Nederbetuwse deel van de rekening van de overste-rentmeester Gijsbert van Randwijck, de ambtman van Nederbetuwe Aelbert van Bemmel en van Rutger van Randwijck van de ontvangst van schattingen in de Betuwe en van de uitgaven in Over- en Nederbetuwe, de annis 1466/1467, met vermelding van de restanten van Tiel, met berekening van het slot in maart 1468 (p. 95).
  
  RAG archief 0001 nummer 4036: Bijlagen bij nummer 4035, in het bijzonder een lijst van de betaling van soldij aan ruiters en voetknechten, opgave van verliesposten door de overste-rentmeester Gijsbert van Randwijck, de ambtman van Nederbetuwe Aelbert van Bemmel en van Herman van Kranenveld omdat zij gevangen werden genomen en tenslotte restanten van niet-betaalde schattingen in de Nederbetuwe, de annis 1466-1468 (p. 168).
  
  RAG archief 0001 nummer 4037: Tweetal bijlagen bij de rekeningen nummer 4035 van de schatmeesters in Nederbetuwe, de anno 1468.
  
  RAG archief 0001 nummer 4042: Eerste kohier van de omslag van de schatting in Nederbetuwe inclusief Tiel en Zandwijk, uitgezet door de plaatselijke zetmeesters, de anno 1470 (p. 182).
  
  RAG archief 0001 nummer 4043: Rekening van de ambtman Albert van Bemmel en Reinier van Wijhe als schatmeesters met assistentie van de schrijver Gerard Rogman van de daadwerkelijke ontvangst, verrekeningen of toezeggingen van de in 1470 toegestane schatting (nummer 4042) in Nederbetuwe, Tiel en Zandwijk en van de uitgaven, met berekening en verantwoording te Arnhem op 10 april 1473 (p. 262).
  
  RAG archief 0001 nummer 4044: Bijlagen behorend bij de rekening van ambtman Aelbert van Bemmel als schatmeester in Nederbetuwe cum suis (nummer 4043) met instructie voor het uitzetten van de schatting, de annis 1470-1472 (p. 340).
  
  RAG archief 0001 nummer 4045: Bijlagen bij de rekeningen van ambtman Albert van Bemmel als schatmeester in de Nederbetuwe cum suis (nummer 4043) en als ambtman, met correspondentie door de hertog, de annis 1469-1472 (p. 344).
  
  Naamregister (p. 351).
• Reviews (0 uit 0 reviews)
  Wil je meer weten over hoe reviews worden verzameld? Lees onze uitleg hier.