€ 25,95

ePUB ebook

niet beschikbaar

PDF ebook

niet beschikbaar

Dr. Fried Schmidt-Marlissa en Martha Schmidt-Marlissa-Gelzenleuchter

Veendamse musici op de grens van twee werelden

Herman S.J. Zandt • Boek • paperback

  • Samenvatting
    Dit boek is het resultaat van een jarenlange speurtocht door de auteur naar de persoon van Dr. Fried Schmidt-Marlissa (1894-1946), zijn kerkmuzikale werkzaamheden in en vanuit Veendam en zijn betekenis voor het regionale en provinciale muziekleven in Noord-Nederland.

    De in Duitsland opgeleide Dr. Fried Schmidt-Marlissa heeft tussen 1923 en 1946, samen met zijn echtgenote Martha Gelzenleuchter (1887-1972), een onuitwisbaar stempel op het muziekleven in de stad Groningen en de Ommelanden gedrukt, met name als organist van de Hervormde Gemeente van Veendam.

    Naast een chronologische beschrijving van de door Schmidt-Marlissa in gang gezette culturele ontwikkelingen wordt aandacht besteed aan zijn arrestatie door de Gestapo in 1944 en de confrontatie met zijn nog altijd omstreden ontslag als organist na zijn terugkeer in Veendam in 1945.

    Een apart hoofdstuk is gewijd aan de orgelbouwgeschiedenis van de Hervormde Gemeente te Veendam. Teneinde op muzikaal terrein een vergelijking mogelijk te maken tussen het 'lutherse' Leipzig en de 'calvinistische' plaatsen Groningen en Veendam wordt het muziekleven in het 'evangelisch-reformierte' Bazel (Zwitserland) tussen 1900 en 1950 beschreven. Hierbij staat de rol van Münsterorganist Adolf Hamm centraal.

    Aan de hand van vele foto's en illustraties wordt een uniek inzicht gegeven in een tot nu toe onderbelicht hoofdstuk in de vaderlandse muziekgeschiedenis.
  • Productinformatie
    Binding : Paperback
    Distributievorm : Boek (print, druk)
    Formaat : 210mm x 297mm
    Aantal pagina's : 295
    Uitgeverij : Pumbo.nl
    ISBN : 9789463453028
    Datum publicatie : 09-2018
  • Inhoudsopgave
    Voorwoord
    Ter inleiding
    1. Veendam en de Veenkoloniën in de loop der eeuwen
    a. Musici
    b. Orgelmakers
    c. Beeldende kunstenaars
    d. Letterkundigen
    2. Biografische gegevens
    a. Dr. Fried Schmidt-Marlissa
    b. Martha Schmidt-Marlissa-Gelzenleuchter
    c. Christian Schmidt-Marlissa
    3. Dr. Fried Schmidt-Marlissa's werkzaamheden in en vanuit Veendam en zijn betekenis voor het regionale en provinciale muziekleven
    1925
    1926
    1927
    1928
    1929
    1930
    1931
    1932
    1933
    1934
    1935
    1936
    1937
    1938
    1939
    1940
    1941
    1942
    1943
    1944
    1945
    1946
    4. Dr. Fried Schmidt-Marlissa als redacteur en zijn publicistische werkzaamheden op hymnologisch en musicologisch gebied
    5. Reacties op een oproep
    6. De orgelbouwgeschiedenis van de Hervormde Gemeente te Veendam
    7. De bibliotheek van Dr. Fried Schmidt-Marlissa en Martha Schmidt-Marlissa-Gelzenleuchter
    8. De Münsterorganist Adolf Hamm en het muziekleven in Bazel tussen 1900 en 1950
    a. Inleiding
    b. Het concilie te Bazel van 1431-1448
    c. Begin van de Reformatie
    d. Invoering van de gemeentezang
    e. Over de mis
    f. Invoering van de nieuwe kerkorde in 1529
    g. De begeleiding van de gemeentezang
    h. De “Singordnung” van 1598
    i. De muzikale ontwikkelingen in Zwitserland
    j. De beoefening van de huismuziek
    k. De collegia musica en de stadsspeellieden
    l. Het muziekleven in Bazel in de 19e eeuw en het begin van de 20e eeuw
    m. Het muziekleven tussen 1900 en 1950
    n. De oprichting van het “Basler Kammerorchester”
    o. Oprichting van het koor “Singknaben der ev.-ref. Kirche Basel-Stadt”
    p. De oprichting van de “Schola Cantorum Basiliensis”
    q. Ina Lohr
    r. Leven en werken van Adolf Hamm
    s. Huwelijk en overlijden
    t. Orgelonderwijs, orgelspel en orgelconcerten
    u. Conclusie
    Noten
    Bibliografie
    Bijlage I
    Lijst van intekenaren
  • Reviews (0 uit 0 reviews)
    Wil je meer weten over hoe reviews worden verzameld? Lees onze uitleg hier.

€ 25,95

niet beschikbaar

niet beschikbaar



3-4 werkdagen
Veilig betalen Logo
14 dagen bedenktermijn
Delen 

Fragment

(...)
2. Biografische gegevens

Biografische gegevens over

a. Dr. Fried Schmidt-Marlissa
b. Martha Schmidt-Marlissa-Gelzenleuchter
c. Christian Schmidt-Marlissa.

a. Dr. Fried Schmidt-Marlissa

In chronologisch opzicht verloopt de levensgeschiedenis van Dr. Fried Schmidt-Marlissa als volgt. Hij werd op 27 juli 1894 als "Friedrich Wilhelm Karl Schmidt" in Berlijn - naar verluidt in een trein - geboren; op 27 mei 1946 overleed hij op weg naar Workum (provincie Friesland)... eveneens in de trein! De achternaam van zijn moeder, "Marlissa", voegde hij er later aan toe.
Hij was daarmee een tijdgenoot van de belangwekkende Nederlandse componist en muziekcriticus Willem Pijper (geb. Zeist, 8 september 1894 - overl. Leidschendam, 18 maart 1947).
Op 2 maart 1910 werd Dr. Schmidt-Marlissa "konfirmiert"; hij legde daarmee zijn "Belijdenis des Geloofs" af en werd daardoor lidmaat van de toenmalige "Evangelische Kirche in den Königlich Preußischen Landen".
Over zijn jeugd is niets bekend, evenmin over de scholen, die hij heeft bezocht. Betreffende het muziekonderwijs werd en wordt beweerd [13], dat hij "een leerling van Max Reger" zou zijn geweest. Aangezien Max Reger (geb. Brand/Beieren,
19 maart 1873 - overl. Leipzig, 11 mei 1916) van 1907 tot aan zijn dood aan het conservatorium te Leipzig was verbonden [14], zou Dr. Schmidt-Marlissa tussen zijn 13e en 22e levensjaar zijn leerling moeten zijn geweest, hetzij privé, hetzij in het kader van een conservatorium-onderwijs.
Het is een gelukkige omstandigheid, dat twee belangrijke documenten - die zich in het archief van het voormalige "Königliches Konservatorium der Musik zu Leipzig" bevinden - opheldering verschaffen. Het zijn Dr. Schmidt-Marlissa's "Aufnahmegesuch" van 26 april 1916, ten tijde van de Eerste Wereldoorlog (vgl. afbeelding 11) en het "Zeugnis" van 31 juli 1916 (vgl. afbeelding 12). Het inschrijvingsnummer ("Inskription Nr.") luidde 12266.
Uit het eerste document blijkt, dat hij (als "Friedrich Wilhelm Karl Schmidt-Marlissa") in 1916 in Berlijn woonachtig was en vervolgens, dat hij de kosten "für Studium und Aufenthalt in Leipzig" uit eigen middelen zou bestrijden. Verder vermeldt het "Gesuch", dat hij in april 1916 als tweede organist aan de St. Nicolai te Berlijn was verbonden en bovendien als dirigent van het "Schubert-Chor" fungeerde.
Het orgelspel beschouwde Dr. Schmidt-Marlissa als zijn hoofdvak. Hij was daarin een leerling van Walter Fischer [15] in Berlijn. Als nevenvakken koos Dr. Schmidt-Marlissa "Harmonie + Contrapunkt etc.". In de laatstgenoemde vakken was hij reeds onderwezen door de "Königlicher Musikdirektor Rud. Fischer". De vraag, of Dr. Schmidt-Marlissa reeds onderwijs in de "Theorie der Musik" had genoten, is beantwoord met "s.o.A." ("siehe obige Angabe"). Hij zou gedurende zijn studietijd te Leipzig in Berlijn blijven wonen, een afstand per spoor van destijds circa 144 km. Hij uitte nog de wens - en deze was de eigenlijke reden voor zijn "Aufnahmegesuch" - om zich bij Karl Straube [16] op het orgelspel te mogen toelegggen.
Uit een toevoeging van andere hand blijkt, dat Dr. Schmidt-Marlissa door Max Reger in de theorie, door Karl Straube in het orgelspel en door Max Wünsche in het pianospel zou worden onderwezen. Zoals hierboven reeds vermeld, overleed Max Reger op 11 mei 1916, ruim veertien dagen later. [17]
Dr. Schmidt-Marlissa's verblijf in Leipzig was van korte duur. Ook bij hem haalde de Eerste Wereldoorlog, die op 28 juli 1914 begon met de oorlogsverklaring van Oostenrijk aan Servië, een streep door de rekening. Reeds op 31 juli 1916 werd een attest ("Zeugnis") uitgeschreven, waaruit blijkt, dat hij alsnog onder de wapenen ("zum Militair") moest. De achterzijde van dit "Inskriptionsvermerk" ("Aufnahmegesuch") omschrijft de reden:

"[Als Stempel:] Abgegangen am [handschriftlich mit Tinte:] 31. Juli 1916 / (z. Militair) / Fortgeblieben". [18]
(...) ×
SERVICE
Contact
 
Vragen