Fragment

Uit Hoofdstuk 2: Complexiteit en sturing
Hoe gaan lokale overheden om met de grote verscheidenheid aan vraagstukken die dagelijks om aandacht schreeuwen? Sommige zijn relatief simpel, andere juist reuze complex. En in sommige vraagstukken zit zoveel onduidelijkheid dat ambtenaren, politici en
bestuurders kiezen voor makkelijke en voor de hand liggende ‘instant oplossingen’ om deze onduidelijkheid te omzeilen. Het resultaat is echter wanorde en slechte resultaten. Overheden weten dit maar al te goed, maar net als met mammoettankers is het verleggen
van de koers naar een nieuwe werkwijze niet makkelijk. Dat vraagt namelijk een breed gedragen visie op de werkwijze, die past bij complexiteit in maatschappelijke opgaven, namelijk opgavegericht organiseren en sturen. Een werkwijze die juist is bedoeld voor
complexe maatschappelijke vraagstukken. Een relatief onbekende maar wel begrijpelijke werkwijze die aan betekenis wint. Daarom geef ik nu alvast de centrale definitie. In de rest van dit boek wordt duidelijk waarom de benoemde eigenschappen zo specifiek bij
deze werkwijze horen.

Ik wijs deze vier hoofdvormen van organiseren en sturen bij de gemeente aan. Er zijn meer sturingsprincipes, maar die zie ik als onderdeel van, of ondergeschikt aan deze vier.
1. Via de ambtelijke lijn werkt de organisatie als ‘hofleverancier’ van mensen, middelen en mogelijkheden aan concrete oplossingen voor meer gekende vraagstukken (van beleid naar uitvoering; van visie t/m maatregel en directe dienstverlening. Het
model is de Beleidskaart van de Argumentenfabriek uit 2017.
2. Via de aanpak in projecten werken we naar de realisatie van meer ingewikkelde maar meer gestructureerde opgaven:
(opdrachtformulering, definiëren, ontwerpen, optimaliseren, realiseren).
3. In een programma organiseren we de aansturing van projecten, maatregelen en acties om een brede verbeterdoelstelling te dienen. Om linksom dan wel rechtsom tot resultaat te komen om zodoende dichter bij het kerndoel van een strategische visie te komen. Dit doen we om een breed en ingewikkeld vraagstuk in de juiste samenhang en gestructureerd te benaderen en om onze inzet beheersbaar te houden.
4. Via de maatschappelijke opgave en met de bedoeling voorop zoeken we met behulp van procesregie naar de oplossing van complexe vraagstukken. Opgaven, die voor dat je ze gaat aanpakken nog ongestructureerd, complex en onduidelijk zijn.

Opgavegericht organiseren en sturen gaat over de vierde lijn van sturing. Opgavegericht werken is anders dan het managen van projecten, programma’s en processen voor beleid (denk aan een doelgerichte aanpak). Opgavegericht werken is ook niet beleid zelf maar het staat er wel mee in verbinding omdat het daaraan wil bijdragen. Het is een werkwijze die om kan gaan met complexiteit en onduidelijkheid. Opgavegericht werken is daarom het antwoord op lastige vraagstukken. Maar het is met een geleende uitspraak van Johan Cruijff goed te verklaren: “Je gaat het pas zien als je het doorhebt.” Opgavegericht
werken bestaat al een tijd. Maar je kunt het pas zien als je weet welke eigenschappen het heeft. Het bestaan en de onvermijdelijkheid van opgavegericht werken wordt in dit hoofdstuk toegelicht. ×