Samenvatting
Dilemma's en keuzes is een sociale ethiek, gericht op de actuele praktijk van welzijn en hulpverlening.
Het boek behandelt thema's van deze tijd, waarmee ieder te maken kan krijgen. De gepresenteerde ethiek is actueel, maar bouwt ook voort op denkwijzen die al veel langer dan vandaag meegaan.
Dilemma's en keuzes kent een driedeling: inleiding en positiebepaling, daarna een verdere uitwerking en ten slotte de afronding. In de positiebepaling staat de maatschappelijke dynamiek centraal, wat leidt tot veel aandacht voor een dialectische en systeemgerichte, contextuele benadering. Ethisch denken en handelen betekent leren omgaan met de vrijheid van de mens. Het beginsel vrijheid is niet alleen mooi, maar brengt ook sociale verantwoordelijkheden met zich mee. De verhouding van vrijheid en verantwoordelijkheid, toegepast op concrete situaties waarin meer mensen betrokken zijn, komt uitgebreid aan bod in Dilemma's en keuzes. Dilemma's en keuzes staat midden in de actuele praktijk van welzijn en hulpverlening en kan ook voor een bredere doelgroep interessant zijn. Tevens is het boek bruikbaar voor hogere leerjaren van het hbo en andere vormen van hoger onderwijs.
Inhoud
Voorwoord. Over soorten ethiek en de zin van filosofie 7
1 Inleiding. Ethiek in een notendop 15
2 Dynamiek en grenzen van de dynamiek 29
Positiebepaling: dialectiek, systeembenadering
3 Pleidooi voor een ethiek die de dynamiek van de werkelijkheid erkent 43
4 Ethiek als communicatietheorie 59
Sluitende aanpak?
5 Contact als filosofische categorie 69
De mens als sociaal wezen; in contact met de ander ontstaat het mens-zijn
6 Wat betekent Marx' sociale dialectiek voor de actuele ontwikkeling van de hulpverlening? 79
7 De vrijheidsfilosofie van Jean-Paul Sartre 95
Sartres denken als vruchtbare invalshoek
8 De verdere ontwikkeling van een maatschappelijk kader als bestaansvoorwaarde van individualisering 111
9 Distantie en betrokkenheid, ofwel Over de kunst een eindje om te fietsen 121
10 Kan de ethiek een risico van een te smal perspectief vermijden? 133
Universaliteit van humane waarden en de waarde van de multiculturele samenleving
Zorg als universeel principe?
11 Verbreding van het gezichtspunt van het autonome individu in de hulpverlening 149
12 Angst als inperkend levensperspectief 161
13 Autonomie en dwang in de psychiatrie. 171
Is dwang soms geoorloofd of zelfs een zorgplicht?
14 Waarheid en onwaarheid in de hulpverlening. 193
Vullen praatjes gaatjes?
15 Zware kwesties niet vermijden. 199
Buurten, zwerven & drugs
16 Open communicatie en de paradox van de misplaatste flinkheid. 209
Ethiek en management
17 Voorbeeldgedrag, herhaling, moralisme en ethiek, ofwel Kan ethiek worden geleerd? 217
18 Perspectief: sociale normativiteit en eigen verantwoordelijkheid 225
19 Puzzelen met principe. 229
Een antwoord op de voornaamste probleemstellingen en een praktische toepassing ervan
Noten 243
Verklarende woordenlijst 253
Vragen en opdrachten voor discussie en onderwijs 265
Literatuur 275
Personenregister 283
Thuiswinkel Waarborg